De confirmation bias: waarom ons brein graag gelijk heeft

Vrouwen kunnen niet inparkeren, mannen kunnen niet multitasken, en die ene collega komt altijd te laat (we noemen geen namen). We hebben allemaal wel van die ideeën over mensen en situaties waar we moeilijk vanaf komen. Dat we constant "bewijzen" zien die ons bevestigen, komt door de zogenaamde confirmation bias.

In deze blog duiken we in deze fascinerende hersenkraker. We vertellen je hoe de confirmation bias werkt, hoe die zich in ons dagelijks leven manifesteert, en hoe je 'm slim kunt gebruiken in je marketing.

Wat is de confirmation bias?

De confirmation bias is de neiging van mensen om alleen die informatie te zoeken en te zien die hun eigen overtuigingen en ervaringen bevestigt. Wat niet in hun straatje past, wordt genegeerd of over het hoofd gezien. Dit zorgt ervoor dat we beslissingen nemen en oordelen vormen die onze bestaande ideeën in stand houden, waardoor we in onze eigen bubbel blijven en vooroordelen worden versterkt.

Peter Wason: de ontdekker van de confirmation bias

De psycholoog Peter Wason ontdekte in de jaren '60 de confirmation bias. Hij deed verschillende experimenten, waaronder het beroemde 2-4-6-experiment, om aan te tonen hoe deze cognitieve vertekening werkt.

Het 2-4-6-experiment

Dit experiment is een perfecte illustratie van hoe de confirmation bias werkt en waarom we vaak alleen zien wat we willen zien.

Stel je even voor dat je meedoet aan dit experiment. Je krijgt een reeks van drie getallen te zien: 2-4-6. De onderzoeker vertelt je dat deze getallen voldoen aan een bepaalde regel. Jouw taak is om uit te vinden wat die regel is. Om dat te doen, mag je zelf nieuwe reeksen van drie getallen verzinnen en de onderzoeker zal je vertellen of die reeksen ook aan de regel voldoen.

Je eerste instinct zal iets zijn als 8-10-12 of 14-16-18. De onderzoeker knikt telkens goedkeurend en zegt dat deze reeksen ook aan de regel voldoen. Op basis van deze reactie concludeer jij natuurlijk dat de regel iets is als "tel steeds 2 op", am I right?

Maar dan vertelt de onderzoeker je dat dit niet de regel is waar hij naar op zoek is.

Wat er in het echte experiment gebeurde? De deelnemers verzonnen voornamelijk reeksen die hun eerste idee bevestigden (het optellen van 2), in plaats van reeksen die hun idee zouden kunnen ontkrachten. Ze hadden bijvoorbeeld ook reeksen kunnen noemen zoals 1-2-3 of 3-5-7, maar die werden minder vaak bedacht. Het had hen uiteindelijk wel sneller naar de juiste regel geleid, maar hun brein was vooral gefocust op bevestiging van hun eerste hypothese.

De werkelijke regel was namelijk gewoon "getallen in oplopende volgorde". Het maakte niet uit hoe groot de stappen tussen de getallen waren, zolang ze maar toenemen.

Dit experiment laat zien hoe sterk de confirmation bias kan zijn. Zelfs als we proberen objectief te zijn, zoeken we vaak onbewust naar informatie die ons gelijk geeft en negeren we mogelijkheden die ons ongelijk kunnen bewijzen. Het is een les in hoe belangrijk het is om bewust naar tegengestelde informatie te zoeken en onze aannames voortdurend te testen.

De confirmation bias in het dagelijks leven

Wason's onderzoek liet zien dat we snel conclusies trekken en die niet meer in twijfel trekken, zelfs als ze fout zijn. De confirmation bias uit zich op verschillende manieren:

  • Informatieverzameling: we zoeken alleen informatie die onze verwachtingen bevestigt.

  • Afwijzing: we negeren informatie die niet overeenkomt met onze mening.

  • Framing: we interpreteren gebeurtenissen zodat ze passen bij onze overtuigingen.

  • Herinnering: we onthouden vooral informatie die onze overtuigingen bevestigt.

Voorbeelden van de confirmation bias

Nieuws

Stel je voor dat je een sterke politieke overtuiging hebt, links of rechts. Je zult waarschijnlijk geneigd zijn om nieuwskanalen en kranten te lezen die jouw mening ondersteunen. Als je links georiënteerd bent, volg je nieuwsbronnen die progressieve ideeën promoten, terwijl je als rechtsgeoriënteerd persoon liever op conservatieve bronnen teruggrijpt. Dit betekent dat je informatie die jouw bestaande overtuigingen uitdaagt vaak vermijdt of wantrouwt. Zo versterk je onbewust je eigen wereldbeeld en blijf je binnen je eigen informatieve bubbel hangen.

Social media

Sociale media zijn een broedplaats voor de confirmation bias. De algoritmes van platforms zoals TikTok, Instagram en Twitter zijn ontworpen om je betrokken te houden door je content te laten zien die je waarschijnlijk leuk vindt.

Laten we zeggen dat je vaak berichten over een bepaald dieet liket. Het platform zal je meer van dit soort content laten zien, waardoor je overtuiging over de voordelen van dit dieet steeds sterker wordt. Dit creëert een filterbubbel waarbinnen je vooral informatie tegenkomt die jouw ideeën bevestigt en tegengestelde meningen nauwelijks een kans krijgen.

Stereotypen en vooroordelen

De confirmation bias speelt ook een grote rol bij het in stand houden van stereotypen en vooroordelen. Stel dat je denkt dat een bepaalde collega altijd te laat komt (néé, je kunt ons echt niet dwingen om een naam te noemen). Elke keer dat die persoon te laat is, bevestigt dit jouw beeld. De keren dat hij op tijd is, vergeet je snel of merk je niet eens op. Hierdoor blijft je negatieve beeld van deze collega bestaan en wordt zelfs versterkt. Dit mechanisme werkt ook op grotere schaal met sociale groepen en culturele stereotypen, waarbij we gedrag dat niet binnen ons stereotype past vaak negeren.

Hoe je de confirmation bias voor je marketing kunt gebruiken

De confirmation bias is niet alleen een valkuil, maar kan in je marketing ook een hulpmiddel zijn. Hier zijn wat manieren om 'm te benutten.

Gebruik clichés en stereotypen

Clichés en stereotypen zijn diepgewortelde overtuigingen die mensen vaak zonder na te denken accepteren. Door hierop in te spelen, kun je je marketingboodschap krachtiger maken. Stel je voor dat je een luxe horloge verkoopt. Door termen te gebruiken zoals "Zwitserse precisie" roep je direct een beeld op van kwaliteit en vakmanschap, iets wat mensen graag geloven.

Dit betekent overigens niet dat je blind moet zijn voor de moderne tijdgeest. Mensen zijn tegenwoordig gevoeliger voor stereotypering en clichés. Belangrijk dus om een balans te vinden en je boodschap respectvol te houden.

Gebruik reviews en testimonials

Reviews en testimonials zijn goud waard in marketing. Ze bieden potentiële klanten de bevestiging die ze zoeken voordat ze een aankoop doen. Als iemand al half overtuigd is van jouw product, zullen positieve reviews hen over de streep trekken. Denk aan jezelf: hoe vaak heb je niet op recensies vertrouwd bij het kiezen van een restaurant of het kopen van een nieuwe telefoon?

Plaats dus niet alleen maar reviews op je website, maar zorg ervoor dat ze opvallen. Mensen willen zich bevestigd voelen in hun keuzes en echte verhalen van andere klanten kunnen daarin een grote rol spelen.

Personalisatie en retargeting

Personalisatie is een andere manier om de confirmation bias te benutten. Door je marketing af te stemmen op het gedrag en de voorkeuren van je klanten, geef je hen immers precies wat ze willen zien. Stel je voor dat iemand vaak zoekt naar sportkleding op je website. Door hen advertenties te laten zien van nieuwe sportkledingcollecties, voelen ze zich begrepen en bevestigd in hun interesse.

Retargeting werkt op dezelfde manier. Wanneer een klant je website bezoekt en een product bekijkt zonder te kopen, kun je hen later advertenties van dat product laten zien. Dit herinnert hen aan hun eerdere interesse en bevestigt hun oorspronkelijke keuze, wat de kans vergroot dat ze alsnog tot aankoop overgaan.

Benieuwd hoe we voor H. Essers inzetten op personalisatie?

Hoe je de confirmation bias kunt vermijden

Oké, kleine bonus voor iedereen die tot hier gelezen heeft. Laten we ook nog even bekijken hoe jij niet meer in de confirmation bias trapt. Het is niet altijd makkelijk om uit die tunnel te geraken, maar het is zeker mogelijk.

Je weet wat ze zeggen: er zijn altijd twee kanten aan een verhaal. Dus als je merkt dat je steeds meer bewijs zoekt dat je gelijk hebt, stop dan even en kijk naar de andere kant. Zoek bewust naar informatie die je eigen overtuigingen tegenspreekt. Het kan moeilijk zijn, maar het helpt je wel om een evenwichtiger beeld te krijgen.

Daarnaast is het belangrijk om je eigen vooroordelen te herkennen en te accepteren. We hebben allemaal onze blinde vlekken en dat is helemaal oké. Maar door je ervan bewust te zijn, kun je beter beslissingen nemen en jezelf corrigeren wanneer dat nodig is. En last but not least: wees open voor nieuwe ideeën en standpunten.

Dus de volgende keer dat je een nieuwsartikel leest of door je social media feed scrolt, denk dan eens na over welke informatie je aandacht trekt en waarom.

Anique | Account Manager The Bakery

Anique